Nederlandse tieners zijn massaal actief op TikTok. Maar de laatste tijd staan de kranten vol met kritiek vanwege verslavingsgevoeligheid, de grote hoeveelheid challenges รฉn de banden met de Chinese overheid. Steeds luider klinkt de roep om een verbod. Hoe zit dit precies? Is TikTok รฉcht zo gevaarlijk? En welke mogelijkheden heb je als opvoeder?ย
Voor iemand die niet bekend is met het platform zal een avondje rondhangen op Tik Tok een leerzame en tegelijkertijd hallucinerende ervaring zijn. Een cover van het nieuwe liedje van Justin Bieber. Swipe. Een droge grap. Swipe. Iemand die vertelt over de opwarming van de aarde. Swipe. Een grappig filmpje van een huisdier. Swipe. Een raket die wordt afgevuurd op Kiev. Swipe. Iemand die een lekker recept klaarmaakt. Swipe. In een moordend tempo – de meeste Tik Toks duren een seconde of dertig – vliegen de filmpjes je om de oren, ondersteunt met een arsenaal aan effecten waar je als volwassene soms hoofdpijn van krijgt.
Onweerstaanbare verleiding
Waarom Tik Tok zรณ onweerstaanbaar is? Wie een uurtje goed rondkijkt, ontdekt algauw de trucs. Zodra je de app opent, beginnen filmpjes automatisch met afspelen. De video’s zijn kort, waardoor je aandacht nauwelijks verslapt. Video klaar? Dan start meteen een nieuwe. Het is een bombardement aan prikkels dat zijn weerga niet kent. Is een filmpje saai? Je swipet omhoog en een nieuwe video start meteen. Bekijk je het hele filmpje, geef je een like, laat je een reactie achter? Dan bestaat jouw feed voortaan uit veel meer van dat soort filmpjes. Want hoe meer je kijkt, liket of reageert, hoe beter het algoritme van Tik Tok weet wat je leuk vindt. Zo vormt de app een beeld van je levensstijl. Je krijgt vervolgens steeds meer dingen te zien die matchen met jouw hobby, mening en interesses. Zo wordt Tik Tok een weerspiegeling van je identiteit en weet de app moeiteloos de aandacht vast te houden. Niet voor niets ligt de schermtijd bij Tik Tok veel hoger dan bij Snapchat of YouTube. Gebruikers ervaren de app als zeer verslavend.
Hoe meer je kijkt, liket of reageert, hoe beter het algoritme van TikTok weet wat je leuk vindt.ย
Tik Tok ligt flink onder vuur
Als geen andere app weet Tik Tok een bijzonder goed beeld op te bouwen van wie je bent. Daarvoor hebben ze data nodig. Hรฉรฉl veel data. En dat verzamelen ze volop, meer dan andere platformen. Het is รฉรฉn van de redenen dat er steeds meer kritiek komt op de uit China afkom- stige app. Want wie TikTok gebruikt, geeft toestemming dat gegevens worden gedeeld met de Chinese overheid. Over welke data dit is en wat China ermee doet, blijven ze vaag. Er zijn vermoedens dat de data ingezet wordt voor het verder perfectioneren van gezichtsherkenning, wat China op grote schaal gebruikt om Chinese inwoners mee in de gaten te houden.
Overdaad aan online challenges
Behalve verslavingsgevoeligheid en verwevenheid met de Chinese staat, is er meer kritiek. Zo worden jonge gebruikers met enige regelmaat geconfronteerd met online challenges (uitdagingen) die viral gaan. Van leuk en onschuldig, zoals de Bottleflip challenge, tot gevaarlijk, zoals een vaatwastablet opeten of op aangestoken grondbloemen dansen waardoor er een harde knal ontstaat. Challenges zijn razend populair: op Tik Tok doet meer dan รฉรฉn op de vijf jongeren hieraan mee. Hoe- wel de meeste challenges leuk en veilig zijn, neemt รฉรฉn op de vijftig jongeren deel aan een risicovolle en gevaarlijke uitdaging. En รฉรฉn op de driehonderd aan een heel gevaarlijke. Opletten geblazen dus. Daarnaast kunnen kinderen in no time terechtkomen in een continue stroom van filmpjes vol nepnieuws, complottheorieรซn, mentale problemen en eetstoornissen. Denk aan video’s waarin geadviseerd wordt niet meer dan driehonderd calorieรซn per dag te eten of laxeermiddelen te slikken.
Verbieden of niet?
Alle redenen om de app te verbieden, zoals bijvoorbeeld de ChristenUnie graag wil. Toch? Waarschijnlijk heeft dat alleen niet zoveel zin. De kans is groot dat je kind er achter je rug alsnog op gaat en dan is er een stuk minder ruimte voor een goed gesprek. Kijk liever regelmatig mee en voer het gesprek over wat je tiener op Tik Tok voorbij ziet komen. En help hem of haar om een kritische bril op te zetten. Nee, veel jongeren boeit het inderdaad niet dat hun gegevens met China worden gedeeld. Maar willen ze bijdragen aan een systeem waarmee de Chinese overheid hun burgers nog beter in de gaten kan houden? Hoe vinden ze het dat de app trucs toepast om ervoor te zorgen dat ze niet kunnen stoppen met kijken?
Tijd beperken
Wees niet naรฏef en weet wat Tik Tok is voor je de app installeert op de telefoon van je kind. Ga op onderzoek uit, Google er lustig op los en ontdek zelf hoe TikTok jouw aandacht, en dus ook dat van je kinderen, zo lang mogelijk probeert vast te houden. En wat je in plaats van verbieden wรฉl kunt doen, is de tijd beperken die je (jonge) tiener op deze app doorbrengt. Hoe je dit kunt doen? Installeer Family Pairing (zie kader), oftewel ouderlijk toezicht. Hiermee kun je op het account van je kind instellen hoeveel tijd hij of zij per dag mag besteden aan TikTok (40, 60, 90 of 120 minuten).