De oorlog in Oekraïne is voor veel kinderen en jongeren dichterbij dan ooit. Via TikTok worden ze bedolven onder de beelden van tanks die steden binnenrijden, mensen die onderduiken in schuilkelders en vliegtuigen die bombardementen uitvoeren. Hoe ga je daar goed mee om? Vandaag delen we vijf tips.
1. Weet wat er online speelt
Het is goed om te weten dat ook TikTok doet aan oorlogsverslaggeving. Via dit populaire kanaal zien kinderen en jongeren vanaf de eerste rij hoe militairen en tanks ten oorlog trekken, hoe een legervliegtuig een huis bombardeert of hoe duizenden mensen ondergedoken zitten in de schuilkelders van de metro in Kiev of Charkov. Nu de strijd intensiveert, zullen de beelden steeds heftiger en choquerende worden.
Zo komt de oorlog via TikTok rechtstreeks in de harten en hoofden van onze tieners. Dichterbij dan ooit. Vraag daarom regelmatig wat ze online voorbij zien komen, kijk samen naar deze beelden en geef duiding.
Het is goed om te weten dat het door het algoritme van TikTok moeilijk is om te voorspellen welke filmpjes jongeren te zien krijgen. Zo kunnen ze na een onschuldig dansje van TikTokster Charli D’Amelio plots een tank te zien krijgen die een flatgebouw beschiet, terwijl op de achtergrond een baby aan het huilen is. Wanneer je dit soort filmpjes helemaal bekijkt, krijg je in het vervolg steeds meer van dit soort oorlogsfilmpjes in je tijdlijn te zien.
De oorlog nestelt zich via TikTok rechtstreeks in de harten en hoofden van onze tieners. Vraag daarom regelmatig welke filmpjes ze online voorbij zien komen, kijk regelmatig even mee en geef duiding bij de beelden.
2. Wijs op betrouwbare bronnen
De beelden die op TikTok voorbij komen kunnen gewelddadig en beangstigend zijn, maar staan ook vol met nepnieuws. De nepbeelden of misleidende livestreams worden door miljoenen mensen bekeken, geliked en voor waar aangenomen. Zo gaat er een filmpje viral met spectaculaire nachtelijke beelden van het Oekraïense luchtafweergeschut. Alleen: ze kloppen niet. De beelden zijn afkomstig uit de videogame Arma 3.
Ook komen er laatste dagen veel neplivestreams voorbij op TikTok van mensen die schaamteloos willen profiteren van de ellende van anderen. Zo kan het gebeuren dat mensen live video’s uitzenden, zogenaamd vanuit Oekraïne, in de hoop dat volgers je geld gaan geven. Ze laten bijvoorbeeld zien hoe hun stad gebombardeerd wordt of hoe ze moeten onderduiken. Ook hoor je sirenes, explosies en mensen om hulp roepen. Ondertussen vragen ze hun volgers om ‘gifts’ te doen.
Als opvoeder heb je vandaag de dag ook de taak om je kinderen hier bewust van te maken en hen te wijzen op betrouwbare bronnen en informatie. Kijk bijvoorbeeld samen met jonge tieners eens naar het JeugdJournaal en bespreek dit. Verwijs oudere tieners naar het YouTube account van het JeugdJournaal en het TikTok-account van @mariekekuypers. Zij plaatst regelmatig filmpjes waarin ze laat zien welke oorlogsbeelden echt of nep zijn.
Zoveel misleidende filmpjes en lives op TikTok nu. Deze video is al 7 miljoen keer bekeken maar heeft niks te maken met Oekraïne. Het is een animatie die terug te vinden is op het Insta account van borisao_blois pic.twitter.com/Xs5WF5DgvY
— Marieke Kuypers (@KuypersMarieke) February 25, 2022
3. Luister en geef ruimte voor vragen
De oorlog maakt onder kinderen en jongeren veel los. Sommige zijn bang, verdrietig of bezorgd. Niet gek, wanneer je dagelijks online met beelden uit de oorlog wordt geconfronteerd. Dat zorgt natuurlijk voor de nodige vragen. Is dit het begin van de derde wereldoorlog? Gaan er ook bommen op Nederland vallen?
Geef ruimte voor deze vragen en antwoorden die passend zijn bij de leeftijd van je kind. Stel zelf ook vragen als ‘Wat heb je hierover gezien of gehoord?’ en ‘Wat doet dat met je?’ Neem de vragen en emoties van kinderen en jongeren serieus en stel ze gerust.
Laat je kind vooral merken dat ze in Nederland veilig zijn. Er is oorlog, maar die is ook nog ver weg. Dat kun je bijvoorbeeld laten zien op een wereldkaart. Wanneer je merkt dat je kind toch angstig blijft, houd ze dan weg van het nieuws.
4. Ga niet in op details, maar blijf bij de grote lijnen
Een oorlog is voor kinderen en jongeren ingewikkeld om te begrijpen. Vraag vooral naar de verhalen en beelden die ze al hebben gezien of gehoord. Sluit de informatie die je geeft hierop aan. Ga niet teveel in op de details, maar hou het bij de grote lijnen en beantwoord de vragen eerlijk en to the point.
5. Sluit dit soort gesprekken hoopvol af
Probeer het gesprek op een positieve manier af te sluiten. Vertel bijvoorbeeld dat er gewerkt wordt aan een oplossing om de oorlog te stoppen. Ga na het gesprek even wat leuks met elkaar doen. Zo komt je kind uit de emotie en voorkom je dat ze over de oorlog blijven nadenken. Laat tot slot kinderen en jongeren weten dat ze altijd bij je terecht kunnen met hun vragen en zorgen.
Spreekt dit verhaal u aan? Like dan de pagina van Online Opgroeien en blijf op de hoogte van alles wat zich afspeelt in het online leven van je kinderen en hoe je daar als opvoeder goed mee om kunt gaan. Of kijk naar de mogelijkheden voor een ouderavond.
