Tieners sturen elkaar in WhatsAppgroepen gruwelijke zaken als filmpjes van onthoofdingen en kinderporno door. Waarom gebeurt dit? En hoe ga je daar als ouder mee om?
Duizenden Nederlandse tieners zitten in grote WhatsAppgroepen met veelal honderden leden waarin zeer expliciete video’s worden gedeeld, bleek deze week uit onderzoek van RTL Nieuws. In deze groepen komen onder meer beelden van onthoofdingsvideo’s van IS, slachtpartijen van Boko Haram, misbruikte peuters en wraakporno langs. Wraakporno is het delen van seksuele video’s of foto’s, zonder dat diegene die erop staat daar toestemming voor heeft gegeven. Vaak zijn slachtoffers van wraakporno minderjarig.
Leenard Kanselaar is jongerenwerker en coach mediaopvoeding. Hij praat vaak met tieners over hun mediagebruik.
Waarom delen tieners deze dingen?
‘Het gaat om groepsdruk, erbij willen horen. Vroeger gaf je een gekocht tijdschrift aan je vrienden door, nu zijn dat video’s. Op school kan je je telefoon niet aan een vriend doorgeven, maar buiten schooltijd verloopt de communicatie via WhatsApp. In die groepen worden steeds ergere dingen gedeeld. De een troeft de ander daarmee af. Daarmee wordt stoerheid bewezen.’
Blijkbaar is de drempel om in WhatsAppgroepen te delen laag. Hoe komt dat?
‘De groepen zijn heel groot, regelmatig worden tieners er door vrienden aan toegevoegd. Als daar al mensen video’s aan het delen zijn, ga je met die stroom mee. Het is typisch puberaal gedrag om de grenzen op te zoeken. Zomaar uit zo’n groep stappen is moeilijk. Iedereen in die WhatsAppgroep ziet dat. De volgende dag moet je je op school voor die actie verantwoorden. Weinig tieners hebben daar trek in. Dat heeft ook weer met die groepsdruk te maken.’
Welke effecten hebben deze groepen op tieners?
‘Ik praat regelmatig met jongeren die echt schrikken van de heftige dingen die ze zien. De beelden maken hen bang, waardoor ze slecht slapen. Dat is de korte termijn. Op de lange termijn kan er afstomping ontstaan. Als je teveel porno of gewelddadige video’s kijkt, mist na een tijd het gevoel “dit is heftig”.’
Doet iedere tiener hieraan mee?
‘Achtergrond maakt niets uit. Ik kom veel op christelijke scholen waar ik genoeg verhalen hoor over naaktfoto’s die worden gedeeld. Tieners zijn tieners, onderaan de streep zit er weinig verschil tussen. De wereld van tieners speelt zich online af. Het zou naïef zijn om te denken dat christelijke tieners immuun zijn voor de risico’s van die wereld.’
Kan WhatsApp hier tegen optreden?
‘Dat is lastig. WhatsApp zegt niet verantwoordelijk te zijn voor wat gebruikers met elkaar delen. Wel zie je dat Facebook en Instagram steeds meer doen om schadelijke zaken te blokkeren, maar het verschil met WhatsApp is dat dat openbare platformen zijn. WhatsApp is privécommunicatie; veel gebruikers willen niet dat WhatsApp kan meelezen of – kijken.’
Is het een goed idee om ‘meekijksoftware’ op de smartphone van je kind te installeren?
‘Veel kinderen krijgen hun eerste smartphone als ze 11 of 12 zijn. Dan vind ik het goed om als ouder beschermende software te installeren, zoals Google Family Link. Als tieners ouder worden, moeten ze echter zelf de verantwoordelijkheid leren dragen van hun mediagebruik. Als ouder moet je dan vooral proberen in gesprek te blijven: wat kom je allemaal tegen? En wat doet dat met je? Gebruik media ook samen, game bijvoorbeeld eens met je kind mee. Dan laat je zien: ik neem jouw belevingswereld serieus.’
Dit interview is op 14 december in het Nederlands Dagblad verschenen en terug te lezen via deze link.
